Nieuws > Al het nieuws > Indirecte vaccinatieplicht nuding? Onzin!
Indirecte vaccinatieplicht nudging? Onzin!
Door Danny van der Roest
Gisteren las ik het bericht dat het kabinet nadenkt over een ‘indirecte vaccinatieplicht’ vanwege het coronavirus. Mensen die zichzelf niet hebben laten inenten mogen dan overheidsgebouwen of concertzalen niet meer in. Dit zou mensen moeten motiveren om zich toch te laten inenten: “Het kabinet zal niet voor dwang zijn, maar je kan ook indirect nudgen, door mensen te stimuleren”, zei Rutte. “Dat is echt een medisch-ethisch standpunt, daar beraden wij ons op dit moment over.”
Dit is géén nudging!
Laat ik over een ding duidelijk zijn: dit is absoluut géén nudging! Bij nudging is het altijd een voorwaarde dat men de vrijheid behoudt om het ongewenste gedrag te vertonen, zonder enkele negatieve consequentie. Door bananen i.p.v. chocoladerepen bij de kassa te leggen, nudge je mensen om geen ongezonde impulsaankopen te doen. Maar men moet nog altijd die Twix kunnen pakken als ze willen, precies zoals dat daarvoor ook kon. Met de bekende ‘Zet je licht aan!’-tag stimuleer je mensen om hun fietslamp aan te doen, maar ze kunnen nog altijd hun lampjes in hun zak laten zitten. Stimuleer mensen om het goede te doen maar dwing ze niet. Dat is nudging.
Schijnkeuze
Door een duidelijke negatieve consequentie aan de ongewenste keuze – niet vaccineren – te hangen dwing je mensen simpelweg. Ja, inenten is een keuze die mensen zelf kunnen maken wat impliceert dat er keuzevrijheid is en er dus sprake is van nudging, maar dit is een schijnkeuze. Laat ik het eens anders formuleren: het is net als zeggen dat je in een land vrijheid van religie hebt maar wel bij wet vastlegt dat moslims overheidsgebouwen en theaters niet inkomen. Ja, je mag zelf je religie kiezen dus is er sprake van vrijheid van religie. Technisch gezien. Maar in werkelijkheid is dit natuurlijk totale onzin! Dat is een grove schendig van de autonomie, zelfbeschikking en leidt tot discriminatie.
Schadelijk voor het vakgebied
Het is ronduit beschamend dat premier Rutte het woord nudging in de mond durft te nemen in deze context. Of hij niet weet wat het concept nudging precies inhoudt, of dat hij probeert met deze framing de tamelijk heftige overweging tot een vaccinatieplicht te verzachten om zo draagvlak te creëren, ik weet het niet. Maar ik voel me wel geroepen om duidelijk te maken dat dit géén nudging is en dat deze uitspraak het vakgebied zelfs kan schaden. Mensen nudgen tot vaccinatie? Prima! Mensen verplichten? Nooit.