Met andere ogen: de invloed van onze omgeving
Door Danny van der Roest
Vandaag heb ik samen met Marina Meeuwisse (docent en onderzoeker) en een student van haar, de gebiedsnetwerker (Gemeente Rotterdam), de wijkagent en Stadsbeheer een wandeling gemaakt door de Osseweibuurt in Rotterdam West. Hierbij zijn we gaan kijken naar wat een wijk – bedoeld en onbedoeld – communiceert. Wat zegt een bord dat ons informeert over cameratoezicht over het gedrag in de wijk? Hoe beleven wij een wijk vol met kale, grijze muren of juist met bloemen bekleedde gevels? En welk gedrag lokt dit uit?
De omgeving beïnvloedt ons gedrag
Een interessante wandeling, zeker gezien het diverse gezelschap. Nu moet ik wel toegeven dat dit altijd het eerste is dat ik doe wanneer ik ergens voor de eerste keer kom. Ik ga willekeurig rondjes door een wijk lopen om te kijken wat de wijk mij kan vertellen over de inwoners en hun gedrag, en hoe de buitenruimte anders kan worden ingericht om de wijk bijvoorbeeld gezelliger en veiliger te maken. Onze fysieke omgeving heeft immers grote invloed op hoe wij ons voelen en gedragen, en daarom is deze tegelijkertijd ook in te zetten om datzelfde gedrag te beïnvloeden.
Nudging: het activeren van gewenst gedrag
Natuurlijk vertelt de wijk ons veel over haar inwoners, bezoekers en hun gedrag, maar de buitenruimte kan ook gebruikt worden als instrument. In de buitenruimte kunnen cues worden aangebracht die bepaald gedrag stimuleren of juist ontmoedigen, oftewel nudging. Zo kan je door middel van bijvoorbeeld woorden of afbeeldingen bepaalde ‘mentale concepten’ activeren die ons gedrag vervolgens beïnvloeden.
Een voorbeeld hiervan is het Babies of the Boroughs-project in Woolwich: hier hebben ze gezichten van lokale baby’s op de rolluiken van winkelpanden geschilderd. Babygezichten zouden volgens onderzoek namelijk zorggevend gedrag opwekken en daarmee crimineel gedrag verminderen.
En dit is natuurlijk slechts een van de vele mogelijke toepassingen van nudges in de buitenruimte om gedrag te beïnvloeden.
Heb zelf invloed
Dat onze fysieke omgeving ons gedrag beïnvloedt is echter nog niet voor iedereen even duidelijk. Daarom raad ik iedereen aan om eens met een andere bril door de wijk te lopen en jezelf bij alles af te vragen wat je ziet, wat dit zegt over de mensen en hun gedrag, en hoe je dit zou kunnen beïnvloeden. De omgeving leert ons veel maar is daarbij geen vast gegeven. Het is onze omgeving en dat betekent dat we er zelf invloed op hebben. En laten we die invloed nou eens gebruiken om het gedrag van onze buurtbewoners en gasten te positief te beïnvloeden. Zo creëren we een betere leefomgeving voor iedereen.