Vinkje vs. app: hoe stimuleer je gezonde keuzes?
Door Danny van der Roest
Deze ochtend berichtte de NOS dat minister Schippers af wil van de ‘ik kies bewust’-vinkjes op voedingsmiddelen. Deze vinkjes hebben volgens haar nooit het gewenste effect gehad, namelijk dat mensen gezonde keuzes maken. Dit komt onder andere doordat consumenten denken dat het vinkje aangeeft welke producten gezond zijn terwijl het in werkelijkheid aangeeft welke producten relatief gezond zijn, dus binnen hun productgroep. Minister Schippers laat daarom een app ontwikkelen die consumenten persoonlijk toegespitste informatie geeft over de producten.
Gedragsverandering via een app?
Wij zijn het ermee eens dat het vinkje verwarring opwekt en niet altijd leidt tot gezonde keuzes. Maar of een app het juiste middel is om dit probleem te verhelpen betwijfelen wij.
Motivatie van de consument
Allereerst is het de vraag hoe gemotiveerd de consument is om een app te downloaden, vervolgens elke mogelijke aankoop in de supermarkt te scannen om dan op basis van de verkregen informatie te bepalen of ze het product gaan kopen. Dit is zeker bij grote boodschappenlijsten, haast, snelle aankopen of grote drukte in de supermarkt een veeleisende opgave. De consumenten die je nu bereikt met de app zijn reeds geïnteresseerd in gezonde voeding terwijl je juist de groep wil bereiken die hier geen interesse in heeft. Hoe motiveer je die mensen om al de stappen te doorlopen – opzoeken, downloaden, gebruiken én blijven gebruiken?
Het argument dat de app persoonlijk toegespitste informatie geeft, verliest in dit licht tevens zijn kracht. Consumenten met bijvoorbeeld een allergie checken sowieso al de ingrediëntenlijst. Een app zorgt alleen voor vertraging in dat proces: verpakking lezen versus een app opstarten, product scannen om vervolgens dezelfde informatie te zien.
Contactmoment essentieel voor gedragsverandering
Een belangrijke voorwaarde voor effectieve gedragsverandering – in dit geval het maken van gezonde keuzes – is dat mensen hun gedrag op het moment van beïnvloeding direct kunnen veranderen. Het grote voordeel van labels op de verpakking is dat elke consument het op het juiste moment ziet en de keuze beïnvloedt. Het ontwerp van het label moet goed overdacht en getest worden (zie bijvoorbeeld ons artikel over positieve vs. negatieve labeling) zodat het invloed op gedrag heeft. Het stoplichtsysteem waarnaar wordt verwezen in het NOS-artikel is hiervoor een aardige oplossing. Een app haalt dit unieke contactmoment met elke consument weg en blijft alleen bestaan voor de appgebruikers, oftewel de reeds gemotiveerde consumenten.
Eerder schreven we een soortgelijk betoog naar aanleiding van het idee van staatssecretaris Van Dam om een voedseldatabase op te zetten waarin consumenten de herkomst van hun voedsel kunnen checken.
Een slim ontwerp van de app zet aan tot meer gedragsverandering
In de huidige samenleving waar digitale diensten steeds belangrijker worden lijkt een app de ideale oplossing. Een app vraagt echter veel bewuste actie van consumenten wat het gebruik en dus de effectiviteit belemmert. Het is daarom verstandig te blijven werken met labels op de verpakking, mits deze goed ontworpen en getest zijn.
Toch biedt een app veel extra mogelijkheden vergeleken met een label. Een app biedt meer mogelijkheid tot interactie met de gebruiker, bijvoorbeeld het actief advies geven over alternatieve of aanvullende producten. Ook kan een app specifieke, aanvullende informatie verstrekken wanneer daar behoefte aan is, informatie die je niet allemaal op de verpakking kan zetten. Verder kan via slimme interactie met de gebruiker een betere service worden verleend die niet alleen passief informatie verstrekt maar ook actief aanzet tot nog gezonder gedrag. Het idee van de app hoeft dus zeker niet van tafel, het moet alleen gezien worden als een belangrijke aanvulling op het label en niet als vervanger.