Hebben de Britse Royals invloed op duurzaam gedrag? Interview met nu.nl

Op 15 oktober werd Danny van der Roest geïnterviewd door nu.nl over de Britse Royals die zich in het klimaatdebat hebben gemengd. Hebben hun uitspraken invloed op het gedrag van mensen of kan het ook averechts werken?

Weinig directe invloed: gedrag is niet rationeel

Dat de Britse Royals voor veel mensen belangrijk zijn, en daarom ook invloed hebben, is een gegeven. Hun uitlatingen over het klimaatprobleem en de noodzaak om daar snel actie in te ondernemen, zullen daarom ook de nodige mensen aan het denken zetten. Maar als dit al leidt tot een verandering in mening of houding, betekent dit nog geen verandering in gedrag. Wat wij vinden komt namelijk lang niet altijd overeen met wat wij doen. Zo zijn de meeste mensen tegen de bio-industrie maar kopen ze alsnog die producten. Ons gedrag wordt namelijk gestuurd door ons onbewuste brein dat handelt op basis van gewoonten, impulsen, emoties en mentale vuistregels, niet door ons rationele brein. Ik verwacht daarom dat de uitspraken weinig directe invloed hebben op het gedrag van de burgers, hooguit op de beeldvorming. Als het zo makkelijk was om gedrag te veranderen, dan had de wereld er immers wel anders uitgezien.

Indirecte invloed: bedrijven en politici zijn gevoelig voor beeldvorming

Toch kunnen de uitspraken van de Royals een effect teweeg brengen. Hun uitspraken zetten een bepaalde toon voor het maatschappelijke debat en het kan zoals gezegd het beeld van mensen beïnvloeden. En bedrijven en politici zijn gevoelig voor die beeldvorming. Als meer mensen klimaatactie wensen omdat hun beeld verandert, dan zullen bedrijven en politici hierop inspelen, bijvoorbeeld door hun programma of producten groener te maken. Op die manier hebben de Royals een meer indirecte invloed op het gedrag van mensen. Echter spelen er nog vele andere factoren mee in deze dynamiek en is het de vraag hoe oprecht de intenties van bedrijven en politici zijn; niet klimaat maar winst of politieke invloed zijn de drijfveer. Het is daarmee de vraag wat het netto effect is en hoe blijvend dat effect zal zijn.

Ivoren Toren: uitspraken kunnen leiden tot weerstand

Tot slot kunnen de uitspraken van de Royals ook tot weerstand leiden. Veel mensen voelen zich namelijk machteloos als het om het klimaatprobleem gaat. Ze willen best iets doen, maar voelen zich niet in staat om zinvolle actie te ondernemen. Wat kunnen zij nou echt doen? Niet iedereen kan de auto zomaar laten staan of een elektrische kopen, niet iedereen kan zonnepanelen of een warmtepomp betalen. Het is gevoelsmatig makkelijk praten voor de rijke Royal Family. Daarnaast kunnen hun uitspraken hypocriet overkomen gezien hun levensstijl: grote paleizen, vele vliegreizen et cetera. Het zijn machtige, rijke mensen met onbeperkte middelen en mogelijkheden – zo zien veel mensen dat – die ‘de kleine man’ nu gaan vertellen dat zij zich milieubewuster moeten gaan gedragen. Dat zal, terecht of niet, niet bij iedereen in goede aarde vallen. Dit kan leiden tot weerstand die daadwerkelijke verandering in de weg staat.

Tijd voor actie

Desondanks vind ik het goed dat de Royals zich en pubic mengen in het klimaatdebat. Maar zoals ze zelf als zeggen: het is tijd voor actie. Ik hoop dan ook dat zij hier een actieve(re) rol in aannemen en meer druk uitoefenen op politici, bedrijven en andere organisaties, zowel binnen als buiten het Verenigd Koninkrijk.

Interview met nu.nl

Bekijk de clip van nu.nl over dit de invloed van de Royals op ons klimaatgedrag: